اضطراب جدایی در سگ ها ، علل و درمان قطعی

نگهداری از یک سگ بالغ و یا بزرگ کردن یک توله سگ چیزی فراتر از تغذیه و تربیت است؛ اعمال و رفتارهای گوناگونی زندگی یک حیوان خانگی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. متاسفانه سرپرستان حیوانات، به دلیل عدم آگاهی کافی و سایر مشاغل روزمره، نسبت به این اعمال و رفتارها بی توجه اند. تاثیر شگرف اختلالات روانی حیوانات خانگی در زندگی انسان‌ها سبب درگیری بسیاری از دامپزشکان و مربیان رفتارشناسی سگ شده است. آنها با تکیه بر تجارب، تحقیقات و پژوهش‌های علمی، به جهت آسایش بیشتر سرپرستان و همچنین حمایت از حیوانات خانگی، نسبت به شناخت و مقابله با اختلالات روانی یاد شده اقدام کرده اند. در میان این اختلالات نام اضطراب جدایی سگ (Separation Anxiety) که از آن به SA نیز یاد می‌شود، به چشم می‌خورد. شناخت علل، راه‌های پیشگیری و درمان اضطراب جدایی در سگ ها توسط سرپرستان، کمک شایانی به سلامت روان سگ‌های خانگی خواهد کرد.

اضطراب جدایی سگ چیست؟

به طور کلی اضطراب جدایی سگ، حالتی است که حیوان در صورت تنها ماندن در خانه و یا جدایی از صاحب خود، دچار ترس، استرس و یا حتی حمله عصبی می‌شود.

دکتر پاتریشیا مکانل (Dr.Patricia mcConnell) که به عنوان متخصص اضطراب جدایی سگ شناخته می‌شود، در کتاب علمی-کاربردی خود با نام "به زودی به خانه بر‌ می‌گردم" از این نوع اضطراب به عنوان نوعی حمله عصبی خفیف یاد کرده و توجه مخاطبان را به علل، نحوه پیشگیری و راه‌های درمان آن جلب نموده است. SA بیشتر در توله سگ‌ها مشاهده می‌شود اما ابتلا سگ‌های بالغ به این اختلال روانی، دور از انتظار نیست.

علل ایجاد اضطراب جدایی در سگ ها

با بررسی دقیق‌تر اضطراب جدایی سگ و ابتلای بیشتر توله‌ها نسبت به سگ‌های بالغ، می‌توان اکتسابی بودن SA را نتیجه‌گیری کرد. عوامل متعدد و گوناگونی می‌توانند در ایجاد و بروز این اختلال اکتسابی دخیل باشند که شناخت و ممانعت از آن‌ها برای آسایش سر‌پرست و محافظت از سلامت روان حیوان توصیه می‌شود.

دکتر مکانل معتقد است که تجربه اتفاقات ناگوار در گذشته سگ، همچون رها شدن توسط سرپرست قبلی یا مورد سرقت واقع شدن خانه در غیاب مالک، ابتلا به اضطراب جدایی را در پی خواهند داشت.

وابستگی افراطی حیوان به سرپرست، تغییر ناگهانی برنامه روزانه سگ مثل حذف ورزش و پیاده‌روی، جدایی ناگهانی یکی از اعضای خانواده به دلایل گوناگون، وابستگی زیاد سگ به مادرش و تغییر محل زندگی از عواملی است که‌ می‌تواند ابتلا به SA را تحریک کند. افزون بر عوامل مذکور، علل دیگری ممکن است در ایجاد این اختلال موثر باشند. با توجه به تخریب روانی زیاد توسط این اضطراب، شناخت عوامل و به دنبال آن پیشگیری از بروز و یا حتی تشدید اضطراب جدایی سگ می‌تواند مفید باشد.

[caption id="attachment_21868" align="aligncenter" width="1440"] جدایی زودهنگام و یا بالعکس توله از مادر سبب سبب ایجاد اضطراب جدایی سگ ناشی از وابستگی خواهد شد[/caption]

اضطراب جدایی سگ چه علائمی دارد؟

اضطراب جدایی سگ به استرس و ترس خلاصه نشده و حیوان ممکن است در‌ صورت ابتلا به بیماری‌های روانی گوناگون، علائم مشابهی بروز دهد. اما با توجه به برخی علائم ویژه و پیشینه حیوان، تشخیص Separation Anxiety دشوار نبوده و با کمی بررسی و توجه قابل مشاهده خواهد بود.

از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قدم زدن

سگ‌ها به منظور تخلیه اضطراب، با انتخاب مسیری خاص مانند الگوی دایره و یا حرکت رفت و برگشتی، اقدام به قدم زدن با سرعتی نسبتا زیاد می‌کنند؛ این حالت ممکن است هنگام جدایی یا در غیاب سرپرست رخ دهد.

• پارس کردن

یک سگ ممکن است اعتراض و اضطراب خود را نسبت به ترک شدن توسط سرپرستان و یا غیاب آنها و تنها ماندن در خانه، به شکل پارس و فریاد بروز دهد. پارس‌های ناشی از اضطراب جدایی سگ با‌ پارس‌های ناشی از عوامل دیگر تفاوتی نداشته و به همین دلیل تشخیص این اختلال روانی از طریق این نشانه دشوار خواهد بود.

• تخریب ابزار و وسایل

در صورت تشدید اضطراب تنهایی، حیوان در غیاب صاحب به حفاری کردن در‌ها، پنجره‌ها‌ و زمین پرداخته و اقدام به تخریب سایر اشیاء منزل‌ می‌نماید؛ این رفتار می‌تواند آسیب‌های جسمانی همچون شکستن دندان‌ها، بریده شدن پنجه‌ها و شکسته شدن ناخن‌ها را به همراه داشته باشد. این مسئله ضرورت پیشگیری و درمان اضطراب تنهایی سگ را تایید می‌نماید.

[caption id="attachment_21871" align="aligncenter" width="1024"] تخریب ابزار و وسایل منزل در غیاب سرپرست، از بارز ترین علائم SA است و مبنی بر نظر برخی کارشناسان، عموما نشان‌دهنده اضطراب جدایی سگ به طور شدید می‌باشد.[/caption]

• فرار کردن

از دیگر علائمی که تشدید اختلال روانی مذکور در پی دارد فرار حیوان از محل سکونت است که به دنبال تخریب ابزار و وسایل اتفاق می‌افتد.

• ادرار و مدفوع زیاد

استرس زیاد با تحت تاثیر قرار دادن دستگاه گوارش حیوانات، سبب افزایش مراتب دفع حیوان در طول روز خواهد شد. در برخی موارد خاص، مصرف مدفوع توسط سگ نیز مشاهده شده است.

• ترشح زیاد بزاق و آبریزش بینی

از دیگر اثرات استرس و اضطراب بر بدن حیوانات، می‌توان به تاثیر بر سلول‌های سازنده مخاط در مجاری تنفسی اشاره کرد. به دنبال تحریک این سلول‌ها، ترشحات بزاق و بینی افزایش یافته و آبریزش و عدم کنترل بزاق در حیوان مشاهده می‌شود.

[caption id="attachment_21872" align="aligncenter" width="684"] علاوه بر اضطراب جدایی، ترشح زیاد بزاق و آبریزش بینی می‌تواند نشان‌دهنده سایر اختلالات روانی و اضطراب‌های گوناگون باشد؛ بنابراین درصورت مشاهده این مورد، به منظور یافت و درمان اختلال روانی مذکور اقدام کنید.[/caption]

• نفس‌ نفس زدن و لرزش قابل مشاهده

‌ اگر لرزش و نوسان قفسه سینه سگ به وضوح قابل مشاهده باشد، احتمالا حیوان از اضطراب رنج‌ می‌برد اما تشخیص قطعی نوع اضطراب ممکن نیست.

یک سگ ممکن‌ است با نشان دادن یک یا تعداد زیادی از علائم یاد شده استرس جدایی خود را بروز دهد؛ بنابراین با مشاهده یکی از این علائم نیازمند اقدام به پیگیری و رسیدگی منشا مشکل کنید چرا که عدم توجه به آن موجب تشدید بیماری خواهد شد.

علائم مشابه اضطراب جدایی سگ و اختلالات دیگر

درصورت مشاهده علائم یاد شده، پیش از تشخیص اضطراب جدایی در سگ و پیگیری درمان و معالجه، از عدم وجود محرک‌های دیگر که ممکن است علائم مشابهی ایجاد کنند اطمینان حاصل کنید. در ادامه جهت اطمینان سرپرستان به بررسی این محرک‌ها می‌پردازیم.

• تعلیم و تربیت نادرست

گاهی آموزش نادرست و‌ یا حتی ناتمام سبب برخی ناهنجاری‌های رفتاری در حیوان می‌شوند. به عنوان مثال پارس کردن سگ علاوه بر SA می‌تواند در پاسخ به برخی عوامل محیطی مانند مشاهده گربه، سایر حیوانات، رد شدن اتوموبیل و ... نیز باشد. همچنین بسیاری از توله‌ها پیش از تعلیم و تربیت به منظور سرگرمی اقدام به تخریب اشیاء خانه کرده که در صورت ناآگاهی به عنوان علائم اضطراب جدایی سگ لحاظ می‌شوند.

[caption id="attachment_21873" align="aligncenter" width="800"] پیش از آنکه پارس کردن سگ در زمان غیاب یا جدایی را به عنوان یکی از علائم اضطراب جدایی در نظر بگیرید، از عدم وجود محرک‌های حساسیت زا در اطراف سگتان اطمینان حاصل کنید.[/caption]

• دفع زیاد ناشی از دارو یا مشکلات گوارشی

اگر سگ شما به مصرف داروی خاصی می‌پردازد، از سایر عوارض آن مطلع شوید چرا که مصرف برخی داروها تکرر ادرار و دفع را به دنبال خواهد داشت. بیماری‌هایی همچون عفونت مجاری ادراری، اسفنکتر( بنداره) ضعیف، اختلالات هورمونی، برخی جراحی‌ها، سنگ کلیه و مثانه، دیابت، بیماری کوشینگ، سایر بیماری‌های کلیوی، اختلالات عصبی و ...  جز اضطراب جدایی سگ و برخی نقوص ژنتیکی، از دیگر عوامل موثر در تکرر ادرار و دفع هستند.

• خستگی و بی حوصلگی

سگ‌ها به ویژه توله‌ها می‌توانند پس از یک بازی مهیج، ورزش، پیاده روی و سایر فعالیت‌های خسته کننده، به دلیل بی‌حوصلگی اقدام به تخریب ابزار و اشیاء کنند.

• موقعیت‌های مهیج

هیجانات از جمله عوامل عدم کنترل دفع هستند. حیوانات خانگی ممکن است در مقابل موقعیت‌های مهیج و استرس‌زا مانند خوشحالی، تماس فیزیکی و یا حتی تنبیه، با دفع بی اختیار ادرار واکنش نشان دهند. تعلیم و تربیت و استفاده از نشانه گذاری ادرار به رفع این مشکل کمک خواهد کرد.

علائم یاد شده می‌توانند نشان‌دهنده دیگر اختلالات روانی به جز استرس تنهایی سگ باشند که تشخیص قطعی آن به کمک دامپزشکان و مربیان رفتارشناسی سگ امکان پذیر است.

[caption id="attachment_21874" align="aligncenter" width="720"] دفع بی اختیار ادرار ممکن است دلایل بسیاری جز SA داشته باشد؛ از این دلایل می‌توان‌ قرارگیری در موقعیت مهیج، تعلیم و تربیت نادرست و یا ناکافی، داروها و بعضی بیماری‌هارا مد نظر قرار داد.[/caption]

نحوه پیشگیری از اضطراب جدایی سگ

با توجه به پنهان بودن مراحل اولیه SA و احتمال ابتلا زیاد سگ‌های خانگی به آن، راهکارهای طبیعی و متعددی جهت پیشگیری ارائه می‌شوند که عمل به آنها سلامت روان حیوان را تضمین‌ می‌کند. ممکن است در زمان اعمال راهکار‌های پیشگیری نیز سگ به اضطراب جدایی مبتلا باشد اما این مسئله نه تنها فرایند پیشگیری از SA شدید را دچار اختلال نمی‌کند، بلکه به درمان نیز کمک خواهد کرد.

استفاده از ماساژ، موزیک کلاسیک و آرام، صدای رادیو، صدای معمولی اعضای خانواده، کنترل کیفیت وعده‌های غذایی حیوان و تفریحات مناسب از جمله راه حل‌های یاد شده، جهت پیشگیری از اضطراب جدایی سگ می‌باشد.

[caption id="attachment_21875" align="aligncenter" width="750"] با ریلکس کردن حیوان خانگی خود می‌توانید خطر اضطراب جدایی سگ و سایر اختلالات روانی را کاهش دهید و به سلامت روان سگ، آسایش و حفظ رفاه خود کمک کنید.[/caption]

هدف استفاده از موزیک‌های کلاسیک و صدای رادیو، آرام شدن سگ شماست بنابراین برنامه‌های رادیویی مهیج مانند مسابقه‌ها و گزارش‌های خبری انتخاب مناسبی نخواهد بود.

ضبط صدای معمولی اعضای خانواده، به عنوان مثال ضبط صدای سرپرست هنگام مطالعه مجله و پخش آن در غیاب فرد مورد نظر، می‌تواند از استرس و ترس حیوان ممانعت کند. پخش صدا در زمان حضور سرپرست نیز از جمله تکنیک‌های پیشگیری است و به منظور عادی سازی صدا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

با کنترل کیفیت و مراتب تغذیه سگ می‌توانید به پیشگیری از اضطراب جدایی سگ کمک کنید. بسیاری از ناهنجاری‌های اخلاقی و مشابه با علائم SA به علت کمبود قند خون رخ می‌دهند؛ بنابراین استفاده از برنامه غذایی منظم، سالم که شامل خوراکی‌های طبیعی است، می‌تواند سرپرست را در مسیر پیشگیری از این اختلال روانی یاری کند.

تفریح و سرگرمی از جمله مسائلی است که لازم است به منظور سلامت روان حیوانات خانگی مورد توجه قرار گیرد. از این رو پیاده روی روزانه و سرگرمی‌های فیزیکی و ذهنی خسته کننده توصیه می‌شوند.

درصورتی که وابستگی زیادی در سگ مشاهده می‌کنید، می‌توانید آرامش سگ را از طریق قرار دادن لباس‌های معطر خود در نزدیکی حیوان میسر کنید.

چگونه می‌توان اضطراب جدایی سگ را درمان کرد؟

• درمان اضطراب جدایی سگ از طریق تعلیم و تربیت

برخی مربیان رفتار‌شناسی حیوانات خانگی معتقدند اضطراب جدایی سگ به طور کامل قابل درمان نیست اما کمرنگ شدن آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از آن، با به کار گرفتن تعالیم صحیح تربیتی امکان پذیر است. از این تعالیم می‌توان به استقرار در جعبه، از بین بردن حساسیت و مشروط سازی وابستگی اشاره کرد.

• استقرار در قفس

قفس یا باکس از جمله ابزار آموزشی حیوانات خانگی است که در صورت استفاده صحیح و برنامه‌ریزی شده، می‌تواند القای آرامش و امنیت به سگ را تضمین کند. هدف از این آموزش، استقرار تمام مدت حیوان در جعبه نیست بلکه جذاب و مفرح ساختن آن از طریق اسباب‌بازی‌ها و خوراکی‌ها، در زمان غیاب سرپرست مورد بحث است.

همچنین در مقاله احساس مالکیت در سگ ها گفتیم که قفس های آموزشی ، بهترین گزینه برای نقطه ی امن سگ هاست. شما با استفاده از قفس های آموزشی براحتی میتوانید مدیریت زمان ها را به سگ خود آموزش دهید.

اگر ناچار به ترک طولانی مدت سگ خود هستید، استقرار در جعبه به عنوان درمان اختلال روانی مورد نظر مناسب نیست و از نظر کارشناسان تربیت حیوانات خانگی، ناسالم محسوب می‌شود. اگر هنگام ترک حیوان در جعبه شاهد علائمی چون پارس، تلاش برای فرار، ضعف. ترشح بزاق و دفع غیر ارادی بودید، بر استفاده از این تکنیک آموزشی اصرار نورزید و سایر تعالیم را مورد بررسی قرار دهید.

•  از بین بردن حساسیت

از دیگر آموزش‌های مفید و کاربردی در زمینه درمان اضطراب جدایی سگ، از بین بردن حساسیت حیوان می‌باشد. معمولا سگ‌ها با مشاهده پیش‌زمینه هایی چون پوشیدن لباس، برداشتن کلیدها، آرایش کردن و... متوجه زمان خروج سرپرست شده و به صورت غیرارادی اقدام به بروز علائمی همچون پارس کردن می‌کنند. پ در تکنیک تربیتی مورد نظر، از بین بردن حساسیت حیوان نسبت به این پیش زمینه‌ها مورد هدف قرار می‌گیرد. اگر سگ دریابد که موارد مذکور به زمان خروج سرپرست اختصاص ندارد و پس از مشاهده آن‌ها حضور فرد را در کنار خود احساس کند، فرایند درمان SA سریع‌تر طی می‌شود. برای حساسیت زدایی لازم است افراد خانواده، پیش زمینه‌های خروج از منزل را در زمان حضور خود عملی سازند. برای مثال پس از آرایش کردن به آشپزی یا سایر فعالیت‌های منزل بپردازند، پس از لباس پوشیدن به تماشای تلوزیون مشغول شوند و یا پس از برداشتن کلیدها، به جای ترک منزل به اتاق بروند. با به کارگیری تکنیک‌های مذکور حیوان حتی در صورت غیاب افراد، متوجه عدم حضور آن‌ها نخواهد شد.

• لذت بخش سازی غیاب سرپرست

از ترفند‌های مناسب دیگر برای حساسیت‌زدایی می‌توان لذت‌بخش سازی غیاب سرپرست را نام برد. با وجود وابستگی زیاد حیوانات خانگی به سرپرستان و وفاداری بارز آنها، به کارگیری چند ترفند همراه با سیاست می‌تواند عدم حضور افراد را برای حیوان لذت‌بخش کند و درمان اضطراب جدایی سگ را ممکن سازد. سرپرستان به منظور ممانعت از آسیب‌های جسمی و روانی ناشی از این اختلال، می‌توانند با استفاده از خوراکی محبوب حیوان در زمان ترک منزل و یا قراردادن آن برای زمان غیاب نسبت به درمان SA اقدام کنند. در صورت آموزش صحیح، حتی مشاهده انتظار سگ برای ترک و غیاب سرپرست دور از انتظار نیست.

• بازی‌های انفرادی سگ

یکی از دلایل ابتلا حیوانات خانگی از جمله سگ‌ها به SA، عدم وجود سرگرمی و تفریح مناسب در زمان غیاب افراد خانواده است و استفاده زیاد از سرگرمی‌ها و بازی‌های دو نفره تشدید آن را در پی دارد. مشروط سازی وابستگی یعنی علاوه بر تفریحات جمعی و یا دو نفره، بازی‌های فردی نیز در اختیار حیوان قرار گیرد تا سگ بتواند حتی در زمان غیاب دیگران خود را سرگرم سازد.

بررسی بازه زمانی به کارگیری تعالیم برای استرس تنهایی

تمامی تعالیم یاد شده برای درمان‌ این اختلال روانی، نیازمند برنامه ای منظم و کارشناسی شده است. اقدام ناگهانی نسبت به ترک حیوان، با وجود اجرای تعالیم مذکور، کمکی به درمان اضطراب جدایی سگ نخواهد کرد. جدایی سرپرست و حیوان از بازه‌های زمانی بسیار کوتاه و گسترش آن به بازه‌های زمانی ۹۰ دقیقه ای و بیشتر از آن، در طی چندین هفته، به عنوان یک برنامه درمانی مناسب توصیه می‌شود. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این برنامه می‌پردازیم.

مناسب‌ترین بازه برای شروع برنامه مورد نظر ۱ دقیقه می‌باشد. به مدت ۱دقیقه با خروج از منزل یا مخفی شدن حیوان خود را تنها بگذارید و پس از آن با جملات تشویقی و خوراکی به او پاداش دهید. با فواصل زمانی ۱۵ دقیقه، چندین بار این کار را تکرار کنید و هر روز چند دقیقه به مدت‌زمان غیاب خود بیفزایید تا در طی چند هفته، بازه تمرینی مورد نظر به ۴۰ دقیقه برسد. بسیاری از سگ‌ها در مدت‌زمان ۴۰ دقیقه واکنش نشان داده به بروز علائم خفیف می‌پردازند. برای القا آرامش به حیوانتان، قبل و بعد از ترک او پاداش و تشویق را فراموش نکنید.

در صورت مشاهده علائمی چون گرد شدن مردمک‌‌ چشم، تنبلی، خمیازه، قدم زدن، لرزیدن و ترشح بزاق، آموزش را برای چند ساعت متوقف کرده و با سگ به تفریح بپردازید.

پس از آن که تحمل ۴۰ دقیقه جدایی بد‌ون اضطراب را در سگ خود مشاهده کردید، به گسترش بازه تا ۹۰ دقیقه طی چندین روز بپردازید. حیوان پس از تحمل ۹۰ دقیقه جدایی سرپرست، غیاب‌های چندین ساعتی او را نیز متحمل خواهد شد.

اگرچه ورزش و تفریح نمی‌تواند SA شدید را به طور قطعی درمان کند اما استفاده از این راه‌حل برای پیشگیری و بهبود اختلال روانی اضطراب جدایی سگ توصیه می‌شود. حیوانات خانگی به ویژه سگ‌های پرانرژی می‌توانند از طریق ورزش و پیاده روی به تخلیه انرژی خود بپردازند و هنگام ترک و غیاب سرپرست کاملا آرام و مطیعانه رفتار کنند. با توجه به این مسئله ورزش،تفریحات پرتحرک و پیاده روی پیش از جدایی، انتخاب مناسبی خواهد بود.

فراموشی در سگ ها یا سندرم عملکرد شناختی سگ (CDS) را جدی بگیرید.

درمان اضطراب جدایی سگ از طریق دارو

در موارد شدید، دامپزشکان اضطراب جدایی سگ را با تجویز داروهای هومیو‌پاتی و طبیعی مورد معالجه و درمان می‌کنند. کلسیم فسفات( Calcium phosphate )، آمی تریپتیلین(Amitriptyline) و آلپرازولام( Alprazolam) از جمله داروهای هومیوپاتی مورد نظر هستند.

کلسیم فسفات با خاصیت آرام بخشی بخشی برای جلوگیری از تخریب اشیا توسط سگ‌ها، آمی تریپتیلین برای درمان افسردگی و آلپرازولام برای جلوگیری از اضطراب تجویز می‌شوند.

گیاه شقایق، سنبل الطیب، یاس زرد، گل شور و بابونه نیز از داروهای گیاهی و طبیعی هستند که در جهت درمان SA مورد استفاده قرار می‌گیرند. همه داروهای طبیعی یاد شده با جلوگیری از اضطراب و تشنج، به مقابله با آثار مخرب اختلال روانی مورد نظر می‌پردازند و می‌توانند به صورت مستقیم یا از طریق اختلاط با نوشیدنی‌های حیوان، به مصرف برسند.

اگرچه تمامی داروهای هومیوپاتی و گیاهی مفید برای درمان اضطراب جدایی سگ بدون ضرر و عوارض جانبی است اما مصرف آنها توسط حیوان، بدون تجویز دامپزشک، توصیه نمی‌شود.

اشتباهات رایج سرپرستان در مواجهه با اضطراب جدایی سگ

رویارویی با ابزار تخریب شده منزل و عوارض جسمانی و روحانی ناشی از اضطراب جدایی سگ ممکن است ناراحت کننده باشد اما مورد تنبیه و سرزنش واقع شدن حیوان واکنش مناسبی نخواهد بود.‌ متاسفانه بسیاری از سرپرستان پس از مواجهه با عوارض مخرب SA به تنبیه بدنی و یا گاهی ترک حیوان در پناهگاه می‌پردازند و اعتراض حامیان حیوانات در سرتاسر جهان را برانگیخته اند.

اضطراب جدایی سگ قابل پیشگیری و درمان است. سرزنش و مجازات نه تنها در فرایند جلوگیری و معالجه آن مؤثر نیست بلکه تشدید آن را نیز در پی دارد. بنابراین لازم است پیش از تقبل سرپرستی حیوانات خانگی نسبت به سنجیدن توانایی‌های خود در این زمینه اقدام کنید.

پیشنهاد مطالعه مقاله بعدی » نحوه کاهش اضطراب سگ در مواجهه با دامپزشک

پیشگیری از ترسها، فوبیاها و هیجانات

درباره نقش ژنتیک و یادگیری اولیه در رفتارهای نوروتیک سگ ها صحبت کردیم و میدانیم که بهترین راه پیشگیری، اجتناب از جفتگیری و تولید نسل سگ هایی است که بهصورت ژنتیکی این رفتارها را در خود دارند و تولههایی ترسو و تحریک پذیر به دنیا میآورند و همچنین راه دیگر، مواجه کردن سگ ها با بیشترین محرکها در طول دورههای حساس زندگی آنها میباشد. هرچند که مشکالت رفتاری مثل اضطراب جدایی، خرابکاری، فوبیا، پارس کردن افراطی و تحریک پذیری ممکن است که همچنان بهوجود بیایند. همه این رفتارها ممک ن است که تحت تأثیر یادگیری نیز قرار گیرند و هرچه نقش یادگیری در شکلگیری
این رفتارها بیشتر باشد، به احتمال کمتری از طریق شرطیسازی تقابلی قابل درمان هستند.

حال بیاییم در کتاب ذهن سگ ها نوشته دکتر بروس فوگل ، اضطراب جدایی را بررسی کنیم و ببینیم چگونه بایستی این مشکل را ریشه کن کنیم.

اضطراب جدایی در ذهن سگ ها

اضطراب جدایی هیچ ربطی به سن، جنسیت و یا نژاد ندارد. هر سگی ممکن است به آن دچار شود. محققی در دانشگاه پنسیلوانیا معتقد است؛ سگ هایی که اضطراب جدایی دارند، به احتمال زیاد دو رگه بوده و حاصل جفتگیری دو نژاد مختلف در پناهگاه میباشند. او در مطالعاتش به این نتیجه رسید: سگ هایی که اضطراب جدایی دارند، هنگام ملااقات صاحبشان بهصورت افراطی رفتار میکنند، روی آنها میپرند، تمام روز آنها را دنبال میکنند و  مثل چسب به صاحبشان میچسبند. او دریافت که اگر به سگتان اجازه دهید روی تخت شما بخوابد، همراه با شما و سر میز غذا بخورد و بهراحتی روی مبل برود، هیچ تأثیری بر اضطراب جدایی ندارد.
این مشکل اغلب هنگامی اتفاق میافتد که سگ به شدت به یکی از اعضای خانواده وابسته میشود و اگر این وابستگی توسط تغییرات ناگهانی مورد تهدید قرار گیرد، وضعیت جدی میشود. اضطراب جدایی در سگ های وابسته و غیرمستقل اتفاق میافتد. آنها شاید از قلمروی خود محافظت کنند، اما از طرفی به صاحبشان وابسته اند و دائما او را دنبال میکنند و سعی میکنند تا توجه صاحبشان را به خود جلب کنند.
این سگ ها ممکن است که قبل از رفتن صاحبشان، رنج و استرس خود را به صورت تحریک پذیری یا افسردگی و ناراحتی نشان دهند. اما مهمترین نشانه های اضطراب جدایی در یک ساعت پس از رفتن صاحبشان نمایان میشود و شامل موارد زیر میشود:

1 .پرخاشگری هنگام رفتن صاحب؛ خرناس کشیدن و گاز گرفتن زانوهای او
2 .رفتارهای مخرب؛ جویدن، چاله کندن و پاره کردن
3 .آسیب زدن به خود؛ لیس زدن افراطی
4 .بیش فعالی؛ دائم راه رفتن، رفتارهای استریوتایپی مثل بالا و پایین رفتن از پلهها
5 .ادرار و مدفوع کردن
6 .مشکالت سایکوسوماتیک )روان تنی(؛ اسهال، استفراغ و یبوست
7 .پارس کردن افراطی

رفتار مخرب متداولترین نوع رفتار تحریک پذیر و هیجانی است که از رفتارشناسان برای درمان کمک میخواهند. بسیاری از این رفتارها را سگ ها برای پاداش دادن به خودشان انجام میدهند. جویدن باعث کاهش تنش میشود. فعالیتهای فیزیکی نیز چنین نقشی دارند. حتی ادرار و مدفوع کردن هم به خاطر اثرات فیزیولوژیکی که بر بدن میگذارند، حکم پاداش دارند. چون این فعالیتها برای سگ ها به منزله پاداش هستند، اضطراب جدایی نیز ممکن است به خودی خود دائمی و ماندگار شود و سگ ها از آن رضایت داشته باشند.

یکی از نکاتی که درباره اضطراب جدایی سگ ها به اشتباه تفسیر شده است، این است که سگ ها رفتارهای مخرب را هنگامی که از صاحب خود جدا میشوند و تنها میمانند، از روی کینه جویی انجام میدهند. این مسئله صحت ندارد؛ ذهن سگ ها اینگونه کار نمیکند. آنها توانایی کینه جویی و بدخواهی را ندارند. این رفتار مربوط به جانوران نخستین است؛ یعنی میمونها و ما. نزدیک ترین رفتار به کینه و بدخواهی که ممکن است از سگ ها سر بزند، حسادت است که در شرایط اضطراب جدای ی دیده نمیشود. سگ ها این کارها را به خاطر خستگی و بیحوصلگی یا از سر سلطه گری انجام نمیدهند ، بلکه به خاطر اضطراب این کارها را میکنند

[caption id="attachment_27075" align="aligncenter" width="1024"] اضطراب جدایی در ذهن سگ ها[/caption]

رفع اضطراب جدایی سگ 

به خاطر اینکه بسیاری از مشکلات مربوط به اضطراب جدایی در اثر یادگیری به وجود آمده اند،. با کاهش شدت ارتباط بین خودتان و سگتان، همچنین بی توجهی و نادیده گرفتن او، نیم ساعت قبل از ترک خانه و تا یک ربع پس از بازگشت؛ به احتمال 40 درصد این مشکل بدون هیچ نیازی به درمان حل میشود. 60 درصد باقیمانده را مواردی تشکیل میدهند که به مداخله های پیچیدهتر نیاز دارند و قبل از آن باید چندین نکته را به یاد داشته باشید.
اضطراب جدایی به دلیل جدایی از شما به عنوان رهبر گله اتفاق میافتد و با خستگی و بیحوصلگی تفاوت دارد. به این معنی است که گرفتن یک
سگ دیگر برای هم بازی شدن با سگتان کارساز نخواهد بود. تنها زمانی گرفتن همبازی برای سگتان اثرگذار است که او حوصلهاش سر رفته باشد.

سگ هایی که از اضطراب جدایی رنج میبرند، هنگام جدا شدن از صاحبشان به رفتارهای مخرب یا بیش فعالی رو می آورند. سگ هایی که
حوصله شان سر رفته، هنگامی که برای مدت طولانی تنها بمانند، رفتارهای مخرب دارند.
تنبیه کردن سگی که از اضطراب جدایی رنج میبرد، میتواند نتیج عکس داشته باشد. ممکن است منجر به پاداش دادن به سگ شود، زیرا
توجه شما را دریافت میکند. همچنین فلفل زدن به اشیایی که سگ عادت به جویدن آنها دارد، نیز ممکن است نتیجه معکوس داشته باشد،
زیرا مشکل را از ریشه حل ن میکند. تنها کاری که این اعمال انجام میدهند، این است که خرابکاری و رفتارهای مخرب سگ را به سمت چیز
دیگری سوق میدهند. اگر سگ شما به اضطراب جدایی مبتال است،روشهای زیر را در پیش بگیرید:

1 .وابستگی سگ را به خودتان کاهش دهید. کمتر او را نوازش کنید و بگذارید شخصی دیگر به او غذا دهد.
2 .در طول دوره بازآموزی از هرگونه رفتار مخرب دوری کنید یا فردی را برای مراقبت از سگ مأمور کنید یا او را برای مدت کوتاهی درون قفس
یا باکس نگه دارید.
3 .رفتارهای فرمانبرداری استاندارد را دوباره به او آموزش دهید؛ بشین، بمان، بخواب.
4 .حداقل روزی دو بار و هربار به مدت 15 دقیقه با سگتان ورزش کنید.
5 .وسیلهای مناسب برای جویدن به سگتان بدهید؛ وسیلهای که با تمام آیتمهای درون خانه که سگ میجود، متفاوت باشد؛ مثل توپ تنیس. کفشهای قدیمی را به او ندهید، زیرا ممکن است رفتار جویدن را به تمام کفشها تعمیم دهد. قبل از رفتن دست خود را به آن وسیله بمالید تا بوی دستتان را بگیرد و تنها هنگام جدایی آن را به سگ دهید.
6 .در شروع تمرین، سعی کنید تا جای ممکن از اضطراب جدایی دوری کرده و سگتان را با خود ببرید. اما در همین حال برنامهای مشخص برای لحظات جدایی ترتیب دهید. حتی میتوانید درون خانه ضبط صوت بگذارید و ببینید که چه مدت بعد از رفتنتان، میزان اضطراب سگ به بالاترین حد میرسد که معمولا 20 دقیقه پس از تنها ماندن است.
7 .حداقل 15 دقیقه قبل از رفتن سگتان را آرام کنید. به او فرمانهای بشین، بمان و بخواب را بدهید.
8 .تمامی رفتارهایی که در طی این تمرینات مبنی بر جدایی دروغین انجام میدهید، باید بیشترین شباهت را به رفتارتان هنگام جدایی واقعی داشته باشد. همیشه به رفتارهای آرام سگ پاداش داده و هیچگاه در مقابل اضطراب به او پاداش ندهید. برای مدتی کوتاه بروید؛ سپس بازگردید و اگر سگ همچنان آرام بود به او پاداش دهید.
9 .تنها رفتارهای ناخواسته سگ را تنبیه کنید، آن هم در صورتی که بتوانید صدایش را از بیرون بشنوید، در این صورت وارد شده و او را بترسانید.
10 .گاهی اوقات میتوانید در طی این جداییهای تمرینی و دروغین، از محرکهای جدید استفاده کنید. مثال رادیو یا تلویزیون را روشن بگذارید. سگ ها این محرکها را با شرایط شادتر تداعی میکنند.

[caption id="attachment_27076" align="aligncenter" width="1366"] رفع اضطراب جدایی سگ ها[/caption]

پارس کردن افراطی از روی اضطراب جدایی

یک از نشانه های بسیار واضح و متداول اضطراب جدایی، پارس کردن افراطی است. هرچند سگ هایی که دائما در خانه سر و صدا میکنند و
فریاد میزنند، لزوما به معنای اضطراب جدایی نیست. برخی سگ ها مخصوصا تریرها به صورت ارثی زیاد پارس میکنند. برخی دیگر برای محافظت و دفاع از قلمروشان پارس میکنند تا به بقیه گله هشدار دهند که غریبه ای درحال نزدیک شدن است یا هنگام بازی و تعقیب کردن یکدیگر پارس میکنند. برخی از پارس کردنها نتیجه یادگیری در اثر شرطی سازی کلاسیک و عامل است. وقتی پستچی نزدیک میشود، سگ پارس میکند و پستچی عقب میرود. در ذهن سگ ها، پارس کردن آنها باعث عقبنشینی پستچی شده است. به همین شیوه سگ ها یاد میگیرند که با پارس کردن میتوانند توجه صاحبشان را جلب کنند.

علاوه بر دلایل بالا یکی دیگر از دلایل پارس کردن زیاد میتواند اضطراب جدایی باشد؛ یک رفتار استریوتایپی حرکات تکراری و بدون هدف که در آن سگ هنگام رفتن صاحبش به صورت مزمن، پارس میکند. بازآموزی برای غلبه بر این مشکل مانند درمان سایر مشکلات ناشی از اضطراب جدایی است. حتی بهصورت سهوی نیز به پارس کردن سگتان پاداش ندهید. داد زدن بر سر سگتان میتواند برای او به منزله پاداش تلقی شود، زیرا توجه شما را دریافت کرده است. تنها هنگام زمانبندی درست، سگ را تنبیه کنید. باید دقیقا هنگامی که سگتان درحال پارس کردن است، او را تنبیه کنید، نه چند ثانیه بعد و دوباره فرمانهای بیا، بشن و بمان را به او آموزش داده و تکرار کنید.

[caption id="attachment_27077" align="aligncenter" width="643"] خرابکاری سگ در زمان تنها ماندن[/caption]

برای غلبه بر پارس کردن افراطی، استفاده از قلاده های ضد پارس اولتراسونیک در بعضی شرایط خاص میتواند مفید و الزامی واقع شود.این یکی از روشهای بیزاری درمانی است که در آن پارس کردن سگ با رفتاری ناخوشایند همراه میشود. قلاده به این صورت عمل میکند که هربار سگ پارس کند، صدایی با فرکانس بالا از قلاده تولید میشود که فقط سگ قادر به شنیدنش است. این صدا برای سگ ناخوشایند بوده و اگر این وسیله به درستی مورد استفاده قرار گیرد، روش مناسبی برای غلبه بر مشکل سگ است.

سخن پایانی

مسیر درمان و معالجه اضطراب جدایی سگ ممکن است بسیار طویل‌تر و پیچیده‌تر از فرایند پیشگیری باشد. جهت حفظ سلامت روان حیوان و آسایش افراد خانواده، پیشگیری از این اختلال روانی و یا اقدام به درمان آن پس از مشاهده علائم اولیه توصیه می‌شود. با توجه به اهمیت جلوگیری از تشدید بیماری، فرایند درمان آن از اهمیت بالایی برخوردار بوده و بهتر است یک دامپزشک و یا یک مربی رفتار‌شناسی و تربیتی در جریان معالجه قرار گیرد. آگاهی از علل و نحوه پیشگیری و درمان SA نیز شما را در این مسیر یاری خواهد کرد.

منبع » akc

و برگرفته از فصل اضطراب جدایی کتاب سبک سزار